Świat w XXI wieku jest przepełniony rozmaitymi stresorami. Długotrwałe napięcie osłabia mechanizmy obronne, wyniszcza organizm i pogarsza jakość codziennego funkcjonowania. Nadmiar stresu może wpływać negatywnie również na układ hormonalny. Jaki jest związek nerwów i hormonów? Jak dbać o siebie, aby żyć zdrowo w dzisiejszym dynamicznym świecie?
Jak przewlekły stres działa na organizm?
Stres jest psychologiczną i fizjologiczną reakcją, odpowiadającą na określone wydarzenia zakłócające homeostazę organizmu. Najczęściej dzieli się go na dwa rodzaje. Eustres ma charakter pozytywny i może być wywołany awansem w pracy, ślubem czy zakupami. Z kolei dystres jest negatywny i związany z problemami w pracy, chorobami czy kłopotami finansowymi. Bez względu na rodzaj, reakcja stresowa przebiega w trzech fazach:
- mobilizacja – to pierwszy element reakcji. Ciało odpowiada na stresor lękiem, a mechanizmy obronne zaczynają się mobilizować.
- konfrontacja – wówczas umysł jest w stanie najbardziej efektywnie szukać rozwiązania problemu, a ciało opiera się bodźcom stresowym;
- wyczerpanie – organizm w pewnym momencie staje się zmęczony, odporność spada, a procesy fizjologiczne przestają przebiegać tak efektywnie jak dotychczas.
Każda osoba nieco inaczej radzi sobie w sytuacjach stresowych. Do najczęstszych objawów można zaliczyć nadmierną potliwość, bladość skóry, podwyższenie ciśnienia czy spadek koncentracji. W sytuacji stresu przewlekłego dochodzi także do bezsenności, złości i stanów ciągłego napięcia emocjonalnego.
Stres jest ściśle związany z hormonami. W sytuacji zagrożenia organizm wydziela przede wszystkim adrenalinę, noradrenalinę oraz kortyzol. Jednak to nie wszystko! Wydziela się toryksyna, glukagon, wazopresyna, a także endorfiny i enkefalin znoszące odczuwanie bólu.
Jak objawiają się zaburzenia hormonalne?
Zaburzenia hormonalne są ściśle związane z nadmiarem stresu – w szczególności tego przewlekłego. Rozregulowany układ hormonalny objawia się w kilka charakterystycznych sposobów. Przede wszystkim – zmiany skórne, m.in. trądzik. Poza tym większość nieprawidłowości hormonalnych wiąże się z wahaniami nastroju, problemami z utrzymaniem wagi, a także z nadmierną męczliwością.
Wiele problemów psychicznych ma podłoże hormonalne. Dlatego psychiatrzy przed wdrożeniem jakiegokolwiek leczenia zazwyczaj decydują się na wykonanie badań diagnostycznych, mających na celu wykluczenie problemów o podłożu endokrynologicznym. Podstawowe badania można wykonać w każdym mieście. Zarówno mniejszym, jak i większym – takim, jak Poznań.
Kłopoty ze zdrowiem hormonalnym to także dysfunkcje seksualne. Flagowym objawem jest po prostu brak libido. Może pojawić się też anorgazmia czy dyspareunia – dysfunkcja polegająca na odczuwaniu bólu podczas stosunku. Są to symptomy, które powinny sugerować udanie się do lekarza i wykonanie badań.
Stres, a zanik miesiączkowania – jak ważna jest prolaktyna
Cykl miesiączkowy jest powiązany z osią podwzgórze-przysadka-jajnik, podczas gdy reakcja stresowa wiąże się z osią podwzgórze-przysadka-nadnercza. Podczas pojawienia się czynnika stresogennego, podgórze uwalnia substancje stymulujące nadnercza, które zaczynają produkować kortyzol i adrenalinę. Niestety, dwa pierwsze punkty na obu osiach są wspólne. W związku z tym stres zawsze przekłada się na zdrowie hormonalne i niemożliwe jest rozłączenie tych dwóch sfer funkcjonowania ciała.
Hormony stresu wpływające na działanie wspomnianej osi podwzgórze-przysadka-jajniki blokują działanie hormonów FSH i LH (odpowiedzialnych za owulację). Gdy proces owulacji jest zakłócony, dochodzi do zaburzeń miesiączkowania i podwyższenia poziomu estrogenów. W efekcie obniżany jest poziom testosteronu, spada poziom energii, a także mogą pojawić się problemy z tarczycą. Problemy z cyklem miesiączkowym może wywoływać również prolaktyna, której poziom zwiększa się gdy organizm jest narażony na zbyt dużą ilość stresu.
Wsparcie zdrowia hormonalnego – nowe nawyki
Dbanie o hormony jest kluczowe dla dobrego samopoczucia. W tym celu warto do swojego codziennego życia włączyć zdrowe nawyki, które nie tylko ograniczą stres, ale również ułatwią układowi hormonalnemu prawidłowe funkcjonowanie.
- Sen – dbanie o sen to podstawa. Warto wyposażyć sypialnię w wygodny materac i akcesoria od sleepmed.pl, aby zapewnić sobie jak najlepsze warunki do wypoczynku. Kluczowe znaczenie ma też wypracowanie sobie powtarzalnej rutyny. Należy kłaść się i wstawać codziennie o tej samej porze.
- Aktywność fizyczna – ruch jest kluczowy dla zdrowia hormonalnego. Przynajmniej 3 razy w tygodniu przez godzinę należy uprawiać sport. Nie warto zaniedbywać tej kwestii. Aktywność może skutecznie obniżać poziom stresu i napięcia.
- Relaks – aby dbać o wewnętrzny spokój, codziennie należy znaleźć chwilę na odpoczynek. Ważne jest też troszczenie się o work-life balance i nieprzenoszenie pracy do domu.
- Zdrowa dieta – zbilansowane posiłki powinny składać się ze świeżych warzyw, owoców, białka i tłuszczów.
- Badania kontrolne – regularne konsultowanie swojego zdrowia u lekarza rodzinnego jest niezwykle ważne. To samo dotyczy systematycznego wykonywania morfologii i innych podstawowych badań.
Warto dbać na co dzień o zdrowie hormonalne. W tym celu konieczne jest nie tylko ograniczenie poziomu stresu, ale przede wszystkim całościowe zadbanie o styl życia i o codzienną rutynę.
Przeczytaj też: Częste budzenie się w nocy – przyczyny
